کتاب «نقد بهائیت متأخر» نوشته غلامرضا میناگر به بررسی تحولات و رویکردهای فرقه بهائیت پرداخته است. این کتاب به تحلیل جریان‌های رفتاری و شناختی بهائیت از آغاز تا تغییرات اخیر آن می‌پردازد. بهائیت در ابتدا به عنوان یک انشعاب انحرافی از اسلام شناخته می‌شد، اما با مهاجرت رهبران بهائی به بغداد، استانبول و فلسطین، به عنوان مزدوران استعمار تغییر مسیر داد. کتاب میناگر به بررسی این تغییر و تحولات پرداخته و نشان می‌دهد که بهائیت چگونه از آرمانگرایی به عملگرایی چرخش کرده و در مقابل شریعت اسلام قرار گرفته است. این اثر پژوهشی به نقادی آموزه‌ها و عملکرد فرقه بهائی پرداخته و با پاسخگویی به شبهات آن‌ها، بستری برای مقابله مؤثر با تحرکات و انحرافات بهائیت فراهم می‌کند. هدف اصلی کتاب جریانشناسی سیر تطورات بهائیت و تمایل آن به سمت تحزبگرایی و زیست تشکیلاتی و در نهایت، تمایلات عملگرایانه متعارض با شریعت اسلام است.
پیش از معرفی جزئیات هر بخش از کتاب «نقد بهائیت متأخر»، باید سیر، شیوه و مدل نقد به کار گرفته شده در این اثر مشخص شود. نویسنده در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد که تمرکز این نوشته بر بررسی و نقد مبانی معرفتی و اعتقادی بهائیت متأخر و جدید است. این کتاب به بررسی و تحلیل وقایع و ماجراهای باب و بهاء و جانشینانشان، تأثیر فرقه شیخیه بر بهائیت و مدعیات مختلف آنان پرداخته و تفاوت‌های بهائیت کلاسیک و مدرن را مقایسه می‌کند. جزئیات ذکر شده در ادامه مقدمه شامل رمزگشایی و پرده‌برداری از اسرار تحول بهائیت متأخر، عواملی نظیر گذر از «کتاب اقدس»، برتری طلبی بیت العدل، تشکیک در پیشوایی و رهبری و تجدید نظر در آموزه‌های بهائی است. این کتاب علاوه بر تبیین تحولات بهائیت متأخر، به آسیب‌شناسی و نقد آموزه‌های آن و پاسخ به شبهات پرداخته است.
گذری برفصول
کتاب «نقد بهائیت متأخر» در شش فصل و ۴۰۸ صفحه به بررسی مباحث مختلف مربوط به بهائیت می‌پردازد. این کتاب با بخش‌بندی و تفکیک موضوعی مناسب، فهم مباحث را تسهیل می‌کند.
فصل اول: با عنوان «بهائیت در گذار تاریخ»، شامل سه مبحث است:
۱. نقش استعمار در ایجاد فرقه‌های مذهبی.
۲. نقش استعمار در شکل‌گیری فرقه بهائیت.
۳. تأثیر شیخیه بر فرقه بابیت و بهائیت.
در این فصل، به بررسی نقش استعمار روسیه تزاری، انگلیس و آمریکا در بهائیت پرداخته و ریشه‌های تاریخی، اعتقادی و سیاسی این فرقه را بازنمایی می‌کند.
فصل دوم: با عنوان «مدعیات بهائیت متأخر و نقد آن»، به بررسی ادعاهای بهائیت بعد از حسینعلی نوری در چهار مبحث:
۱. مدعیات اعتقادی.
۲. مدعیات حقوقی و فقهی.
۳. مدعیات سیاسی و اجتماعی.
۴. مدعیات اخلاقی و تربیتی.
در این فصل، ادعاهای بهائیان مورد نقد قرار گرفته و به تمرکز بهائیت بر هویت‌سازی با محوریت کودکان و فعالیت رسانه‌ای اشاره می‌شود.
فصل سوم: به بررسی علل دینی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی تطور بهائیت متأخر و انشعاب‌های سه‌گانه آنان پرداخته است. این فصل به بررسی تحول کتاب اقدس، برتری طلبی بیت العدل، منازعه در پیشوایی، تأثیر تبعیدها و سفرها، و روابط بهائیت با استعمار و صهیونیسم می‌پردازد.
فصل چهارم: به مقایسه وجوه مشترک بهائیت کلاسیک و متأخر اختصاص دارد. این فصل به بررسی منابع، دیدگاه‌ها و روش‌های تبلیغی باب، بهاء، عبدالبهاء و شوقی افندی و همچنین به بررسی آموزه‌هایی مانند تحری حقیقت، تساوی حقوق زن و مرد، صلح عمومی و رفع مشکلات اقتصادی می‌پردازد.
فصل پنجم: وجوه متمایز بهائیت کلاسیک از بهائیت متأخر را بررسی می‌کند. در این فصل، تمایزها در مبانی و آموزه‌های اعتقادی، حقوقی، اخلاقی و تربیتی بهائیت کلاسیک و متأخر مورد اشاره قرار می‌گیرد.
فصل ششم: به استراتژی تبلیغ، گسترش و بازیابی بهائیت می‌پردازد. این فصل به بررسی استراتژی‌های دینی و سیاسی بهائیان متأخر مانند تقلیل یا حذف احکام دینی، پلورالیسم دینی، اسلام‌گریزی آموزه‌ها، نزدیکی به حکومت‌ها و تأثیرات شوقی افندی و بیت‌العدل در تغییر و تطبیق آموزه‌های بهائی با فرهنگ لائیک و سکولار غربی می‌پردازد.
کتاب «نقد بهائیت متأخر» به بررسی اهداف و نقشه‌های بهائیت، شامل اشاعه شبهات فکری و عقیدتی در موضوعات مهدویت و خاتمیت، تبلیغ بهائیت با استفاده از اهرم‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، ترویج فمینیسم، نفوذ در ادارات دولتی و غیردولتی از طریق تشکیلات «یاران ایران»، بزرگنمایی آمار جمعیتی بهائیان در ایران، تلاش برای مرکزیت قرار دادن ایران برای بهائیت و جاسوسی برای سرویس‌های بیگانه، به ویژه یهودیان صهیونیست می‌پردازد.
برخی از راهکارهای مقابله با این فرقه عبارتند از: شفاف‌سازی دسیسه‌ها و حیله‌های فرقه‌های استعماری، ارتقای دانش و آگاهی عمومی از طریق فعالیت‌های تبلیغی و جهادی، پاسخگویی عقلانی و علمی به بهائیت، رصد و ممانعت از نفوذ این فرقه در دستگاه‌های دولتی، و محکومیت و انزوای رهبران بهائی در جامعه جهانی.
کتاب با بررسی مباحث بنیادین فرقه بهائیت از گذشته تا امروز، سیر تحولات ماهیتی و ساختاری آن را نقد کرده و تلاش می‌کند تصویر جامعی از ابعاد، زوایا، آثار و تبعات این فرقه ارائه دهد. همچنین با تفکیک بین بهائیت کلاسیک و متأخر، سیر تطور این فرقه را تبیین می‌کند. این کتاب، علاوه بر محققان و علاقه‌مندان به این حوزه، برای عموم جامعه نیز مفید است و فهم و تعامل با مفاهیم مورد نظر را تسهیل می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید