خبر «تشکیل دولت مستقل بکتاشیه در آلبانی» در شهریور ۱۴۰۳ واکنش گسترده‌ای به‌دنبال داشت؛ کشوری کوچک با ۲۷ هکتار و حکمرانی پیروان طریقت صوفی بکتاشی. این موضوع برای پیروان بکتاشیه و جامعه مسلمانان غیرمنتظره بود. گمانه‌ها درباره هدف طرح متفاوت است؛ برخی فرصت‌طلبانه، برخی تهدیدزا می‌دانند و ردپای سیاست‌های آمریکا در ایجاد شبکه مسلمانان میانه‌رو را پررنگ می‌دانند. این تلاش برای تمرکز بر تصوف و تأثیر بر اسلام اصیل نیازمند بررسی دقیق است.
پروژه «اسلام میانه‌رو» که در سال ۲۰۰۷ توسط مؤسسه رَند پایه‌ریزی شد، بخشی از راهبرد دیپلماسی عمومی آمریکا برای مهار اسلام سیاسی و جمهوری اسلامی ایران است. در این طرح، با الگوبرداری از تجربه موفق آمریکا در جنگ سرد، هدف اصلی ایجاد شبکه‌ای از مسلمانان لیبرال و غیردولتی است که با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون جدایی دین از سیاست، مخالفت با شریعت و پذیرش ارزش‌های غربی چون دموکراسی و حقوق بشر، جایگزینی نرم و غیرمخاطره‌آمیز برای اسلام انقلابی ارائه دهند. تصوف، اسماعیلیه آقاخانیه، انجمن حجتیه و جریان شیرازی‌ها، به دلیل انطباق نسبی با این شاخص‌ها، در کانون توجه قرار گرفته‌اند و با بهره‌گیری از ابزارهایی چون شبکه‌های ماهواره‌ای، نهادهای مذهبی و فعالیت‌های فرامرزی، به‌عنوان شرکای بالفعل این پروژه شناخته می‌شوند. تصوف با تأکید بر تساهل، بکتاشیه با الگویی شبه‌واتیکانی، اسماعیلیه با الگوی توسعه‌گرای غرب‌گرایانه، و شیرازی‌ها با گفتمان تفرقه‌افکن، همگی به نحوی در خدمت سیاست مهار هژمونی اسلام سیاسی قرار گرفته‌اند. این پروژه بخشی از دیپلماسی عمومی آمریکا در چارچوب جنگ شناختی و قدرت نرم علیه جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود.
